Uyku sırasındaki beyin mekanizmalarını anlama biçimimizi radikal bir şekilde değiştiren yeni bir araştırmada, bilim insanları, insanların uykudayken başkalarını duyabileceğini ve yüz kaslarını kasarak onlara cevap verebileceğini gösteriyorlar. Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan araştırma; uyanıklık ve uyku arasındaki zihinsel durumun, daha önce düşünüldüğünden çok daha geçirgen olduğunu göstermektedir.
Fransa’daki Pitié-Salpêtrière Üniversitesi’nden çalışmanın ortak yazarı Lionel Naccache, araştırmalarının onlara uyku ve uyanıklık durumlarının sabit olmadığını aksine onların bilinçli ve görünüşte bilinçsiz anların bir mozaği olarak tanımlanabileceğini gösterdiğini belirtiyor. Yeni çalışma, uykuda dış dünya ile bağlantı kurmanın geçici olarak mümkün olduğunu öne sürüyor.
Bu çalışmada, araştırmacılar uyku bozukluğu olmayan 22 kişiyi ve narkolepsiye sahip 27 hastayı çalışma grubuna dahil ettiler. Narkolepsi hastalarının seçilmesindeki etkenlerden biri onların bilinçli rüyaları olduğu ve bazılarının rüyalarının senaryolarını istedikleri gibi şekillendirebildiğinin düşünülmesiydi. Ayrıca, narkolepsi hastalarının hızla REM uykusuna girmeleri ve bu aşamada bilinçli rüyaların meydana gelmesi, onları uyku sırasında bilincin incelenmesi için iyi adaylar yapmıştır.
Çalışmada tüm katılımcılardan uyumaları istendi ve araştırmacılar onlara bir test verdiler. Bu testte, bir insan sesi bir grup gerçek ve uydurma kelime telaffuz etti. Katılımcılardan, bunları gülümseyerek veya kaşlarını çatarak kategorilere ayırmaları istendi. Bu sırada katılımcıların beyin ve kalp aktiviteleri, göz hareketleri ve kas tonu kaydedildi. Araştırmanın bir başka ortak yazarı Dr. Isabelle Arnulf, hem narkoleptik hem de narkoleptik olmayan katılımcıların çoğunun uykuda kalarak sözel uyarılara doğru yanıt verdiklerini ve bunun daha yüksek bir farkındalık düzeyine sahip olunan bilinçli rüya görüldüğü anlarda kesinlikle daha sık meydana geldiğini söyledi. Yine de, tüm olaylar her iki grupta da tüm uyku aşamalarında gözlemlendi. Katılımcıların verilerinin değerlendirilmesiyle bilim insanları, insanların çevre ile bağlantı pencerelerinin ne zaman açılabileceğini tahmin etmenin mümkün olduğunu gösterdi. Bu da insanların uykuda uyarılara en iyi şekilde nasıl yanıt verebileceğinin ölçülebileceği anlamına gelebilir.
Dr. Naccache; verilerinin, bilinçli rüya görenlerin iç dünyalarına daha fazla erişimleri olduğunu ve bu arttırılmış farkındalığın dış dünyalarına da uzandığını gösterdiğini söylüyor. Bilim insanları, bu iletişim pencerelerinin açılma sıklığının uyku kalitesi ile ilişkili olup olmadığını ve bunların uyku bozukluklarını iyileştirmek veya öğrenmeyi kolaylaştırmak için kullanılıp kullanılamayacağını belirlemek için daha fazla çalışma yapılması çağrısında bulunuyor. Araştırmacılar, bu durumların altında yatan beyin mekanizmalarının daha iyi anlaşılmasının, uyku bozukluklarını tedavi etmeye yardımcı olabileceğini belirtiyorlar. Bu araştırma aynı zamanda, uyuyan bireylerle iletişim kurmak için farklı protokoller geliştirmenin ve bu sayede uykuda zihinsel aktivitenin nasıl değiştiğini daha iyi anlamanın da mümkün olabileceğini göstermektedir. Dr. Arnulf’a göre bu beyin mekanizmaları düzensiz hale geldiklerinde, uyurgezerlik, uyku felci, halüsinasyonlar, sabah tüm gece uyumamış hissetme veya gözleriniz açıkken uyuma gibi uyku bozukluklarıyla ilişkilendirilebilirler.
Ancak çalışmanın daha ileri taşınabilmesi için yeni ölçüm yöntemlerine ihtiyacı var. Şu anda, bir kişinin hangi uyku evresinde olduğunu belirlemek için araştırmacılar genellikle elektroensefalografi yoluyla görünür hale getirilen beyin dalgalarını kullanıyorlar ancak bu göstergeler uykudaki kişilerin zihinlerinde neler olduğu konusunda yeteri kadar detaylı bir resim sağlayamıyor. Çalışmanın diğer yazarlarından Delphine Oudiette, uykudaki öznelerin deneyimleriyle uyumlu daha ince fizyolojik ölçümlere ihtiyaç olduğunu, bu sayede uykudaki uyanıklık seviyelerini daha iyi anlayabileceklerini söylüyor.
Kaynakça:
Türker, B., Musat, E. M., Chabani, E., Fonteix-Galet, A., Maranci, J. B., Wattiez, N., Pouget, P., Sitt, J., Naccache, L., Arnulf, I., & Oudiette, D. (2023). Behavioral and brain responses to verbal stimuli reveal transient periods of cognitive integration of the external world during sleep. Nature neuroscience, 26(11), 1981–1993. https://doi.org/10.1038/s41593-023-01449-7